ประวัติคณะพุทธศาสตร์

       พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่๕ ได้ทรงสถาปนามหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยขึ้น เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๐ ตั้งอยู่ที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ในครั้งแรกได้ทรงพระราชทานนามว่า “มหาธาตุวิทยาลัย”
       มหาธาตุวิทยาลัย เปิดสอนครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๒ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานนามใหม่ว่า “มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย” เมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน พ.ศ. ๒๔๓๙  โดยทรงมีพระราชประสงค์ให้ใช้เป็นสถานศึกษาพระไตรปิฎก และวิชาชั้นสูงสำหรับพระภิกษุสามเณรและคฤหัสถ์
       เพื่อสืบสานพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕  พระพิมลธรรม (ช้อย ฐานทตฺตมหาเถร) อธิบดีสงฆ์วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ได้จัดประชุมพระเถรานุเถระฝ่ายมหานิกาย   จำนวน ๕๗ รูป เมื่อวันที่ ๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๐ เพื่อดำเนินการจัดการศึกษาพระไตรปิฎกและวิชาชั้นสูงระดับมหาวิทยาลัย เปิดสอนระดับปริญญาตรีครั้งแรก เมื่อวันที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๙๐ คณะแรกที่เปิดสอน คือ คณะพุทธศาสตร์

     ตลอดระยะเวลากว่า ๖๐  ปี ที่เปิดสอนระดับอุดมศึกษา มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ได้ผลิตบัณฑิตตามพันธกิจเน้นความเป็นเลิศทางวิชาการด้านพระพุทธศาสนา และให้บริการวิชาการแก่สังคม จากการที่มหาวิทยาลัยได้ผลิตบัณฑิตที่มีคุณภาพเพื่อรับใช้สังคม ประเทศชาติและพระศาสนา รัฐบาลได้เสนอให้รัฐสภาตราพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พ.ศ.๒๕๔๐ ให้เป็นมหาวิทยาลัยของรัฐ

      พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช ทรงลงพระปรมาภิไธย เมื่อวันที่ ๒๑ กันยายน พ.ศ.๒๕๔๐ และประกาศในพระราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ มหาวิทยาลัยนี้ จึงมีชื่อตามกฎหมายว่า “มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย”    คณะพุทธศาสตร์ เป็นคณะแรกของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย  ที่เปิดการศึกษาเน้นหนักในด้านภาษาบาลี พระพุทธศาสนา ศาสนาและปรัชญา ในชั้นแรกแบ่งหลักสูตรออกเป็น ๔ ภาควิชา คือ :-
           ๑.  ภาควิชาภาษาบาลี
           ๒.  ภาควิชาพระพุทธศาสนา
           ๓.  ภาควิชาศาสนาและปรัชญา
           ๔.  ภาควิชาภารตวิทยา
        ใน พ.ศ. ๒๔๙๗ มีผู้สำเร็จปริญญาพุทธศาสตรบัณฑิต (พธ.บ.) รุ่นแรก จำนวน ๔ รูป   และอนุปริญญา (อนุ พธ.บ.) จำนวน  ๒ รูป  

       คณะพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย แบ่งการศึกษาออกเป็น ๓ ภาควิชา  มี  ๗ สาขาวิชาเอก และ ๒ สาขาวิชาโท ดังต่อไปนี้ :-
        ๑. ภาควิชาพระพุทธศาสนา
        –    สาขาวิชาพระพุทธศาสนา
        –    สาขาวิชาพระอภิธรรม
        –    สาขาวิชาพระพุทธศาสนา (หลักสูตรภาคภาษาอังกฤษ)
        –    วิชาโทโบราณคดี
        –    บัณฑิตศึกษา หลักสูตรพุทธศาสนามหาบัณฑิต  สาขาวิชาพระไตรปิฎกศึกษา
        ๒. ภาควิชาศาสนาและปรัชญา
        –    สาขาวิชาศาสนา
        –    สาขาวิชาปรัชญา
        –    สาขาวิชาปรัชญา (หลักสูตรภาคภาษาอังกฤษ)
        –    บัณฑิตศึกษา หลักสูตรพุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาศาสนาเปรียบเทียบ
        ๓. ภาควิชาบาลีและสันสกฤต
        –    สาขาวิชาภาษาสันสกฤต
        –    สาขาวิชาบาลีพุทธศาสตร์
        –    สาขาวิชาภาษาบาลี
        –    สาขาวิชาบาลีสันสกฤต
        –    วิชาโทภาษาฮินดี
        –    หลักสูตรประกาศนียบัตรภาษาบาลี

     ในปัจจุบันนี้  คณะพุทธศาสตร์  เปิดสอนระดับปริญญาตรี ๗ สาขาวิชา  ระดับปริญญาโท ๒ สาขาวิชา และหลักสูตรประกาศนียบัตร ๓ หลักสูตร คือ
       ๑. ภาควิชาพระพุทธศาสนา
           -พุทธศาสตรบัณฑิต
               – สาขาวิชาพระพุทธศาสนา
               – สาขาวิชาพระพุทธศาสนา (หลักสูตรภาคภาษาอังกฤษ)
          -พุทธศาสตรมหาบัณฑิต
               – สาขาวิชาพระไตรปิฏกศึกษา
          -พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต
               – สาขาวิชาพระไตรปิฏกศึกษา
         -ใบประกาศนียบัตร
               – หลักสูตรประกาศนียบัตรพระพุทธศาสนา (ป.พศ.)
               – หลักสูตรประกาศนียบัตรวิปัสสนากัมมัฎฐาน (ป.วน.)
               – หลักสูตรประกาศนียบัตรพระไตรปิฎกศึกษา (ป.ตศ.)
       ๒. ภาควิชาศาสนาและปรัชญา     
           -พุทธศาสตรบัณฑิต
             – สาขาวิชาศาสนา
             – สาขาวิชาปรัชญา
             – สาขาวิชาปรัชญา (หลักสูตรภาคภาษาอังกฤษ)
             – สาขาวิชาปรัชญาและศาสนา (เปิดปี ๒๕๖๕)
             – สาขาวิชาปรัชญาและศาสนา  (หลักสูตรภาคภาษาอังกฤษ)
          -พุทธศาสตรมหาบัณฑิต
             – สาขาวิชาศาสนาเปรียบเทียบ (บัณฑิตศึกษา)
          -พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต
             – สาขาวิชาศาสนาเปรียบเทียบ
       ๓. ภาควิชาบาลีและสันสกฤต
           -พุทธศาสตรบัณฑิต
              – สาขาวิชาภาษาบาลีสันสกฤต
          -ใบประกาศนียบัตร
             – หลักสูตรประกาศนียบัตรภาษาบาลี  (ป.บล.)